დღეს საქართველოს საპატრიარქო ღიად ანტი-დასავლური რელიგიური ინსტიტუტია. სასულიერო პირები საჯაროდ ეწევიან დასავლეთის დემონიზებას და მისი როგორც საქართველოს და ეროვნული თვითმყოფადობის მტრად წარმოჩენას. აღნიშნული პროპაგანდა ყოველთვის შეიძლება ამოვიცნოთ ერთი და იგივე თემებზე ხაზგასმული მანიპულირებით - ეთნიკური, რელიგიური და სექსუალური უმცირესობების მიმართ დისკრიმინაციული განცხადებებით და გარკვეული ჯგუფის დომინანტად, აღმატებულად წარმოჩენაში. საპირისპირო აზრის დაფიქსირებისას კი მათ მიერ გამოვლენილი აგრესიით და მუქარით.

აღნიშნული ნარატივი საქართველოში ნიადაგს ქმნის უამრავი შიდა კონფლიქტის და დაპირისპირების გაღვივებისთვის, რაც რუსეთის მიზნებისთვის მომგებიანია და მისი საგარეო პოლიტიკის მნიშვნელოვან ნაწილს წარმოადგენს. დასავლეთზე და სხვადასხვა უმცირესობებზე ცრუ კონსპირაციების და საფრთხეების წინ წამოწევით, ყურადღების კონცენტრაცია არასწორ საკითხებზე ხდება, ისადგურებს უნდობლობა, ყალბდება რეალური ისტორია, ქვეყნის მტერი ერთადერთ იმედად პოზიცინირდება და ფერხდება ევროინტეგრაციისაკენ სწრაფვა და განვითარება. ეს ყველაფერი ერთმნიშვნელოვნად დამაზიანებელია ქართული სახელმწიფოებრიობისათვის, რომელიც ჯერ ისევ ფორმირების პროცესშია.

სასულიერო პირთა განცხადებები და ყოველივე ზემოაღნიშნული ხელს უწყობს და ხშირ შემთხვევაში პირდაპირ მხარს უჭერს საქართველოში ულტრა-მემარჯვენე, ნეონაცისტური გაერთიანებების წარმოქმნას და აღზევებას, საზოგადოების დაყოფასა და აგრესიას, რაც რუსეთის ნარატივს აძლიერებს და მის პოლიტიკურ მიზნებს ბევრად უფრო ხელშესახებს ხდის. მსგავსი რადიკალური დაჯგუფებები ეროვნულობის დამცველებად გვევლინებიან, როცა სინამდვილეში მათ საქმიანობას მხოლოდ ანტიეროვნული შედეგების გამოწვევა შეუძლია.

უახლესი დაპირისპირება 2019 წლის ნოემბერში, „და ჩვენ ვიცეკვეთ“ ფილმის პრემიერას მოჰყვა - ფილმი ორ ქართველ მოცეკვავე მამაკაცზე და მათ რომანტიულ ურთიერთობაზეა.ფილმის პრემიერის დღეს, კინოთეატრის მიმდებარე ტერიტორიაზე, დემონსტრატებმა ფილმის აკრძალვა მოითხოვეს, აქტივისტებზე იძალადეს და ამ აგრესიული პროტესტის პარალელურად, აქციაზე მყოფი სასულიერო პირები ლოცვას აღავლენდნენ, დასავლეთიდან შემოგდებული გარყვნილებისა და სექსუალური უმცირესობების გაქრობის იმედით. საპატრიარქომ განცხადება ფილმის პრემიერამდე გაავრცელა სადაც ძალადობას გაემიჯნა, თუმცა ჰომოფობიური გზავნილი მაინც გაჟღერდა:
"რა თქმა უნდა, ყოველივე ეს, პირველ რიგში, გაკეთდა იმისთვის, რომ შეცვალონ ჩვენი ხალხის ცნობიერება, დააცხრონ ლგბტ ურთიერთობისადმი საზოგადოებაში არსებული უარყოფითი მუხტი და საბოლოო ჯამში, მიაღწიონ ამ ცოდვის ლეგალიზებას. საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია ყოველთვის იყო, არის და იქნება კატეგორიულად შეურიგებელი როგორც საერთოდ ცოდვის, ისე, მით უმეტეს, სოდომური ურთიერთობების პოპულარიზაციისა და დაკანონებისადმი. ამიტომაც ყოვლად მიუღებლად მიგვაჩნია ასეთი ფილმის კინოთეატრებში ჩვენება” - ეს განცხადება კი მრევლის გარკვეული ნაწილისათვის წამახალისებელი აღმოჩნდა და ფილმის პრემიერის ჩაშლა დაგეგმეს.

ახლო წარსულზე დაკვირვების შედეგად, ვამჩნევთ ტენდენციას, რომ საბჭოთა ტოტალიტარიზმის დამახასიათებელი ნიშნები და განსხვავებულის მიუღებლობა წარსულში არ დარჩენილა და დღესაც პოულობს თავშესაფარს ქართულ მართლმადიდებლურ ეკლესიაში. წითელი რეჟიმის მეთოდები აქტიურად ცირკულირებს რელიგიურ ინსტიტუციაში და გავლენას ახდენს სამოქალაქო საზოგადოებაზე, სადაც ამ ინსტიტუციას მოსახლეობის უმრავლესობა უპირობოდ ენდობა. აღსანიშნავია რომ საპატრიარქო არასოდეს გამოხატავს უარყოფით დამოკიდებულებას რადიკალური ჯგუფების მიმართ და შეიძლება ითქვას მათ მფარველად იქცა, რაც თავისთავად ავტორიტარულ იდეოლოგიურ თანხვედრას და მათი პოზიციის გაზიარებას ნიშნავს.

როგორც ვხედავთ, სისტემური მსგავსება ნამდვილად არაა შემთხვევითი რუსეთის ავტორიტარულ რეჟიმსა და საპატრიარქოს შორის, არც ანტი-დასავლური პროპაგანდა. ამ ორ სისტემას შორის კავშირი პირდაპირი და მყარია: საპატრიარქო რუსეთის ინტერესებს ატარებს და სასტიკ ომსაც კი შეუძლია მოუძებნოს გამართლება. ამ პოზიციის გამოვლენის უახლესი შემთხვევა საქართველოში რუსული დელეგაციისა და მართლმადიდებლობის საპარლამენტაშორისო ასამბლეის პრეზიდენტის, დუმის კომუნისტური პარტიის წევრის -სერგეი გავრილოვის ვიზიტი იყო 2019 წელს. გავრილოვი პატივით მიიღეს სასულიერო პირებმა და მთავრობის წარმომადგენლებმა. სერგეი პარლამენტის თავჯდომარის სკამში ჩაჯდა და განაცხადა: „საქართველოსა და რუსეთს ძმური მართლმადიდებლური კავშირები აერთიანებთ“; საბოლოოდ კი იგი პარლამენტიდან ოპოზიციურმა ძალებმა გააძევეს და ამ ვიზიტს საქართველოში ანტისაოკუპაციო პროტესტთა დიდი ტალღა მოჰყვა; არ დაუყოვნებია კონტრაქციასაც, რომელიც სწორედ იმ ულტრამემარჯვენე ჯგუფებმა გამართეს, რომელთაც საპატრიარქო მფარველობს. მომხდართან დაკავშირებით საპატრიარქომ განცხადება გაავრცელა და მწუხარება გამოთქვა დაზარალებულების გამო, თუმცა სერგეი გავრილოვის ვიზიტსა და ოკუპაციაზე პოზიცია არ დაფიქსირებულა.

ისევე როგორც ნებისმიერ ავტორიტარულ სისტემას, საქართველოში კრემლის გავლენით ჩამოყალიბებულ შიდა სახელმწიფოსაც აქვს საჭიროება ჰყავდეს მეთაური, რომელიც საბჭოთა ლიდერების მსგავსად, კულტად და ერის მამად იქცევა, რათა გავლენა მოახდინოს დიქტატურის ქვეშ მყოფი ხალხის ფსიქოლოგიურ მდგომარეობაზე, გააღვივოს ფანატიზმი და პოზიცინირდეს როგორც ერთადერთი, საკრალური გზა გადარჩენისკენ.
შეუძლებელია არ გავავლოთ პარალელები ილია მეორეს პიროვნების მიმართ ფატანიზმსა და სტალინის კულტს შორის, რომლის კულტივირება საბჭოთა რეჟიმის დროს აქტიურად ხდებოდა და შედეგებს დღემდე ვამჩნევთ, რადგან საქართველოში საზოგადოების გარკვეული ნაწილი სტალინის პიროვნებას განადიდებს და პატივს სცემს, მათ შორის სასულიერო პირები. იგივე მეთოდს იყენებს რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი, ის ასევე მონდომებით ცდილობს შექმნას მისი პიროვნების კულტი, რაც ზოგადად ავტორიტარული რეჟიმის, რუსული იმპერიალიზმისა და მარადიული უძლეველობის მითის გამოძახილია. ეს ხალხთა მასებზე ზემოქმედების კიდევ ერთი ძლიერი იარაღია კრემლისა, რომლის მოდელს ასე ზუსტად იმეორებს ქართული მართლმადიდებლური ეკლესია.

ამ კიდევ ერთი ნათელი პარალელიდან გამომდინარე - უნდა ვიფიქროთ თუ არა რომ ეკლესია საბჭოთა კავშირის მინი მოდელად იქცა?
ქრისტიანობა და ავტორიტარიანიზმი ერთმანეთს არსობრივად რადიკალურად ეწინააღმდეგება, რამაც შეიძლება ეს კითხვა აბსურდულად მოგვაჩვენოს, თუმცა რეალობაა ის რომ ამ ორი იდეოლოგიის შერწყმა მოხერხდა და მომგებიანი აღმოჩნდა იმ იერარქიული სისტემისთვის, რომლის სათავეშიც უპირობო ავტორიტარული ლიდერი დგას - პატრიარქი. ხალხი მას თვალდახუჭული ენდობა, მისი პიროვნება საკრალურია და მისტიკით მოცული, ის ერთადერთ ხსნის გზად მოიაზრება და "ბოლო ჟამის" პატრიარქადაც კი მოიხსენიებენ, ეს კი ერთდროულად დიდ შიშსა და აღფრთოვანებას იწვევს რელიგიური ფანატიზმით შეპყრობილ მასაზე. მსგავსი მიდგომა ბუნებრივია არ ტოვებს სივრცეს კრიტიკისა თუ ალტერნატიული აზრისთვის. არც მაშინ, როდესაც საპატრიარქო სახელმწიფო ბიუჯეტიდან, ანუ საქართველოს მოქალაქის ჯიბიდან 25 მილიონი ლარით ფინანსდება; ხალხის მხრიდან გასაკვირი არ უნდა იყოს გაცემული რესურსების მუდმივი მონიტორინგი, კითხვების დასმა და ფაქტების გამოთხოვა, რაც ესოდენ შეურაცხმყოფელია იმ ინსტიტუციისთვის რომელმაც „უკეთ იცის“ და პირად კონსულტაციებს ღმერთთანაც კი მართავს.

აღსანიშნავია ის ფაქტიც რომ ისტორიის გაყალბების და ფაქტების დამახინჯების ან სრულად შეცვლის შემთხვევები რუსულ ნარატივში ხშირია, რაც კიდევ ერთ პარალელს ავლებს ილია მეორის პიროვნებასთან და იმასთან თუ რეალურად რა ცოტა ვიცით მისი პიროვნების შესახებ. ჩემი თაობის ადამიანს, რომელიც 90-იანი წლების მიწურულს დაიბადა, პატრიარქზე მხოლოდ როგორც ზღაპრის კეთილ პერსონაჟზე მახსენდება ცნობები, სადღეგრძელოებთან და ემოციურ მიმართვებთან ერთად. ფაქტია რომ კოლექტიურად მოხდა სხვადასხვა გარემოებების დავიწყება რასაც ყველა დაინტერესებულმა ადამიანმა შეიძლება მიაკვლიოს. მათ შორის: ილია მეორის პატრიარქად კურთხევამდელი გარემოებები, მისი განათლების და მოგზაურობის ისტორიები და კურთხევის შემდგომ გადადგმული პოლიტიკური ნაბიჯები. თითქოს ერის უმეტესობამ ერთად გადაწყვიტა თვალი დაეხუჭა ილია მეორის წარსულსა და ქმედებებზე აწმყოში, რაც თვალშისაცემად რუსეთის დიდი სტრატეგიის ნაწილად იკვეთება. ეს ყველაფერი ჯერ კიდევ მაშინ დაიწყო, როდესაც საქართველოს კათალიკოს- პატრიარქი აქტიურად აკრიტიკებდა და ეწინააღმდეგებოდა საბჭოთა კავშირის მიწურულს ჩამოყალიბებულ ეროვნულ მოძრაობებს და ზვიად გამსახურდიას პერსონის დისკრედიტაციით იყო დაკავებული, კრემლში გაგზავნილი საჩივრების მეშვეობით. მიუხედავად ამ და სხვა ფაქტებისა, რელიგიური ფანატიზმითა და კულტის განდიდებით შეპყრობილი მრევლი, ილია II-ს ცოცხალ წმინდანად მიიჩნევს.

ამ სტატიაში გამოთქმულ აზრებს რა თქმა უნდა ბევრ არგუმენტს დაუპირისპირებენ და მათ შორის ყველაზე ხშირად გაჟღერებულზე, ავტოკეფალიის მოპოვებაზე მინდა გავამახვილო ყურადღება. ხშირად გვესმის რომ ილია მეორის დამსახურებით, აღდგა ავტოკეფალია, შეივსო ეკლესიები და სასულიერო პირების რაოდენობამ იმატა. რასაკვირველია, საბჭოთა რელიგიური შეუწყნარებლობის შემდეგ, გაზრდილი ინტერესი ეკლესიის მიმართ ბუნებრივი იყო, მაგრამ ჩვენ უნდა დავსვათ კითხვა, განა მხოლოდ ფურცელზე მოპოვებული ავტოკეფალია განსაზღვრავს საქართველოს ეკლესიის დამოუკიდებლობას და ათავისუფლებს მას გავლენებისგან?

რუსეთის პოლიტიკის საყრდენი საქართველოში იდეოლოგიური ომი და პოლარიზაციაა, რაც ზედმეტი შეფერხებების გარეშე მიმდინარეობს ეკლესიის გავლით, ეს ყველაფერი კი პრორუსულ განცხადებებში, ერთმორწმუნეთა მითის განმტკიცებაში, ისტორიის შეცვლის მცდელობებსა და ანტი-დასავლურ პროპაგანდაში გამოიხატება. საბჭოთა პერიოდში, ეკლესიისთვის მოჩვენებითი დამოუკიდებლობის მინიჭება, შეიძლება ითქვას მეტად სტრატეგიულად ჭკვიანური იყო, მიზნების უფრო მარტივად მისაღწევად და ხალხთა მასაზე ზემოქმედებისთვის. საბჭოთა რეჟიმმა ფესვები გაიდგა ეკლესიაში და მისი მსგავსი სისტემა შექმნა, ამ ყველაფერს კი ემატება დღევანდელი სახელმწიფოს ლეგიტიმაცია რაც იმავე სისტემას კვებავს და აძლიერებს.

რა თქმა უნდა, მართლმადიდებლურ ეკლესიაში ყოველთვის არსებობდნენ და დღესაც არსებობენ სასულიერო პირები, რომლებიც საპატრიარქოს ძირითად ნარატივებს და იდეოლოგიას ემიჯნებიან, პროტესტს გამოთქვავენ და ცდილობენ რელიგიური ინსტიტუციის უკეთესობისკენ ტრანსფორმაციას, თუმცა გასათვალისწინებელია რომ სისტემა მძლავრია, მასთან დაპირისპირება კი საკმაოდ რთული ან შეუძლებელი.

შედეგი ნათელია - დღეს ჩვენს წინაშეა პრორუსული რელიგიური ინსტიტუცია, რომელიც სახელმწიფოში სახელმწიფოდ გარდაიქმნა. სისტემა იმდენად მძლავრი და დიდია, მას ზიანს ვერაფერი აყენებს. ეს სიტუაცია შეიძლება შეფასდეს მხოლოდ უკიდურესობად, რომელსაც საზოგადოება ყოველთვის აგრესიის, უნდობლობისა და საბოლოოდ შიდა დაპირისპირებისკენ მიჰყავს, ეს კი საქართველოსთვის საკმაოდ ნაცნობი თემაა.

სახელმწიფო რომლის ოცი პროცენტი ოკუპირებულია და პრორუსული ძალა საზოგადოებას მოძღვრავს, გაუძლებს თუ არა დიდ შიდა დაპირისპირებას და რადიკალური უკიდურესობების მონაცვლეობას? - რა თქმა უნდა, ვერა. ეს ყველაფერი კი კიდევ უფრო ახლოს მიგვიყვანს წითელ სისტემასთან. ამიტომ დროა, სხვადასხვა ჯგუფთა შორის ჯანსაღ დიალოგზე, ღიაობაზე და ერთიანი ძალისხმევით საქართველოდან რუსული ანტიდემოკრატიული გავლენების საბოლოოდ გაქრობაზე ვიფიქროთ.